Wzrost rat kredytu złotówkowego w związku z drastyczną podwyżką stóp procentowych w roku 2022 dotknął wszystkich kredytobiorców posiadających kredyt hipoteczny (lub jakikolwiek inny) w oparciu o zmienną stopę procentową (czyli WIBOR plus marża). Osoby takie już powszechnie nazywa się „złotówkowiczami” parafrazując określenie posiadaczy kredytu we frankach szwajcarskich tzw. „frankowiczów”. Jak pisaliśmy we wpisie pt. „Unieważnienie umowy kredytu ze zmienną stopą procentowa”, istnieją poważne zarzuty pod adresem umów konstruowanych w oparciu o WIBOR. W niniejszym wpisie zajmiemy się natomiast kwestią jaką jest usunięcie WIBOR z umowy kredytu złotówkowego.
Spis treści
Co to jest WIBOR?
WIBOR jest wskaźnikiem referencyjnym ustalanym przez tzw. administratora tj. spółkę GPW BENCHMARK S.A. Stawka referencyjna WIBOR mierzy cenę depozytów składanych przez banki na rynku międzybankowym. Innymi słowy, WIBOR mierzy to, za jakim oprocentowaniem bank zgodziłby się ulokować swoje pieniądze w innym banku. Stawki te są wyznaczane w oparciu o dane (tzn. kwotowania) przekazywane w ramach fixingu przez uczestników fixingu, czyli banki komercyjne. Jeżeli brak jest transakcji na rynku międzybankowym, banki mogą w sposób dowolny określać „po ile hipotetycznie pożyczyłyby pieniądze” i w ten sposób kształtować wysokość WIBOR, a tym samym obciążenia kredytobiorców.
Brak wręczenia regulaminu WIBOR
Dla przypomnienia zgodnie z art. art. 384 § 1 kodeksu cywilnego
„Ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy, w szczególności ogólne warunki umów, wzór umowy, regulamin, wiąże drugą stronę, jeżeli został jej doręczony przed zawarciem umowy.”
Innymi słowy ustawodawca mówi, że aby jakiś dokument mógł wiązać konsumenta musi być mu wręczony przed zawarciem umowy. Brak jest niesanowalny po zawarciu umowy. Oznacza to, że późniejsze wręczenia danego wzorca nie ma znaczenia i nie naprawia błędu przedsiębiorcy przy zawarciu umowy. Co istotne, przepis wymaga, aby dokument ten został wręczony, czyli np. aby został przekazany w formie papierowej. Samo odwołanie się do jego lokalizacji np. na stronie internetowej jest niewystarczające. Tak natomiast było wydaje się w każdym przypadku zawierania umów kredytu hipotecznego. Nie przesądzając oczywiście każdego przypadku (nie widziałem każdej zawartej umowy kredytu hipotecznego w kraju) nie spotkałem się nigdy z przypadkiem aby regulamin ustalania WIBOR było komukolwiek wręczony. Najczęściej, w osobnym dokumencie informującym o ryzyku wzrostu stóp procentowych było jedynie odniesienie się do regulaminu znajdującego się na stronie GPW Benchmark, odpowiedzialnej za ustalanie wskaźnika WIBOR. Przechodząc jednak do skutków prawnych takiej sytuacji. Jeżeli zasady ustalania WIBOR nie są udostępniane konsumentowi, to nie mogą go wiązać. Konsekwentnie należy przyjąć, że kredyt złotówkowy jest oprocentowany samą marżą.
Niedozwolone postanowienia dotyczące WIBOR
Niedozwolone postanowienia umowne (inaczej abuzywne) to postanowienia nieuzgodnione indywidualnie z konsumentem, które kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Postanowienia takie nie wiążą konsumenta od początku zawarcia umowy, a więc przyjmujemy fikcję prawną jakby nigdy nie zostały wprowadzone do umowy. Generalnie można stwierdzić (z perspektywy niniejszego tekstu), że postanowienia niedozwolone to takie które wprowadzają konsumenta w błąd i mają za zadanie jego dezinformację. Co więcej, zgodnie z art. 3853 pkt 4 kodeksu cywilnego:
„W razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności: przewidują postanowienia, z którymi konsument nie miał możliwości zapoznać się przed zawarciem umowy”
Wydaje się, że w oczywisty sposób takimi postanowienia są postanowienia regulaminu ustalania WIBOR. Abstrahując zatem od samego argumentu z art. 384 § 1 kodeksu cywilnego, o którym mowa powyżej, postanowienia umowy kredytu złotówkowego w zakresie WIBOR powinny być uznane za niedozwolone, ponieważ konsument nie miał możliwości się z nimi zapoznać przed zawarciem umowy. Zarzut abuzywności nie kończy się jednak w tym miejscu. Nieprawidłowe poinformowanie o ryzyku zmiennych stóp procentowych również może prowadzić do wniosku o niejednoznaczności postanowień umownych oraz ich wprowadzającym w błąd charakterze. Przyjąć przy tym trzeba, że to bank powinien wykazać, że dochował należytej staranności w poinformowaniu o tym ryzyku. Samo przedstawienie podpisanego oświadczenia, którego treść jest narzucana przez bank powinno być uznane za niewystarczające. Co więcej, pod uwagę należy brać wszystkie okoliczności zawarcia umowy, a więc również informacje przekazywane ustnie przez pracownika banku, który mógł np. zapewniać, że nie ma możliwości, żeby stopy procentowe w przyszłości znacznie wzrosły.
Uznanie postanowień dotyczących WIBOR za niedozwolone może prowadzić także do unieważnienia kredytu złotówkowego, o czym pisałem szerzej w tekście pt. „Unieważnienie umowy kredytu ze zmienną stopą procentowa”
Usunięcie WIBOR z umowy kredytu
Usunięcie WIBOR z umowy kredytu może być więc skutkiem uznania że konsumenta nie wiążą postanowienia dokumentu, który nie został mu wręczony jak również to, że miały one charakter wprowadzający w błąd. Tak czy inaczej skutek jest taki, że WIBOR zostaje usunięty w umowa, a oprocentowanie całego kredytu równa się jedynie wysokości marży.
Zabezpieczenie roszczenia poprzez usunięcie WIBOR z oprocentowania
W postępowaniu dotyczącym usunięcia WIBOR z umowy kredytu można złożyć wniosek o zabezpieczenie. Jego udzielenie będzie oznaczało, że na czas trwającego postępowania na oprocentowanie kredytu będzie składała się wyłącznie marża banku. W ostatnich dniach głośne stało się postanowienie Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 3 listopada 2022 r., wydane w sprawie I Co 556/22, gdzie Sąd podobnego zabezpieczenia udzielił. Pozwala to z optymizmem patrzeć na przyszłe sprawy tego typu i daje nadzieje kredytobiorcom na uwolnienie się nieograniczonego ryzyka zmiennych stóp procentowych. Innym pozytywnym orzeczeniem jest postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa z dnia 27 lipca 2023 r., sygn. akt: XVI Co 710/23, w którym Sąd oprócz podzielenia innych argumentów, wskazał, że:
„Regulamin, na podstawie którego ustalany był wskaźnik referencyjny WIBOR 6M, mający kluczowe znaczenie dla wysokości oprocentowania kredytu, nie został doręczony uprawnionej przed zawarciem umowy. A zatem, regulamin ten, a co za tym idzie postanowienia umowne, które przewidywały wyliczanie oprocentowania w oparciu o wskaźnik referencyjny WIBOR 6M nie wiązały uprawnionej już od momentu zawarcia umowy. Już z tego powodu, wskazane we wniosku roszczenie należało uznać za uprawdopodobnione.”
Więcej na temat powyższego orzeczenia można dowiedzieć się we wpisie pt. Sąd usunął WIBOR z umowy kredytu na czas procesu.
Skutki usunięcia WIBOR z umowy kredytu
Co jednak oznacza to, że w umowie nie ma WIBORU i zostaje sama marża. Mówić krótko, obniżenie rat kredytu hipotecznego. Bank z jednej strony będzie musiał zwrócić nadwyżkę rat dotychczas uiszczonych, przyjmując, że powinny one być wyliczane wyłącznie w oparciu o samą marżę, z drugiej strony zmaleje wysokość rat na przyszłość. Ekonomiczne korzyści wygranej sprawy są zatem bardzo duże.
Ile kosztuje usunięcie WIBOR z umowy kredytu złotówkowego?
Opłata sądowa w sprawie o usunięcie WIBOR z umowy kredytu złotówkowego wynosi 5% wartości przedmiotu sporu ale nie więcej niż 1.000 zł (jeden tysiąc złotych). Do tego kosztu należy doliczyć także wynagrodzenie kancelarii prawnej, która poprowadzi sprawę – to jest ustalane indywidualnie w zależności od nakładu pracy oraz stopnia skomplikowania sprawy. Umowy kredytu jak i okoliczności ich zawarcia są naprawdę różne, więc ciężko stosować tu ryczałtową stawkę. Warto także wspomnieć o opłacie od wniosku o zabezpieczenie – 100 zł. Złożenie takiego wniosku przed wszczęciem postępowania sądowego jest również świetnym sposobem na ograniczenie ryzyka procesowego przegranej. Jeżeli Sąd oddali nasz wniosek tracimy wówczas jedynie 100 zł. Jeżeli natomiast go uwzględni, to z dużą dozą prawdopodobieństwa można zakładać, że powództwo zostanie uwzględnione. Postępowanie w sprawie dotyczy przede wszystkim treści samej umowy, więc są niewielkie szanse na to, aby bank wykazał jakieś okoliczności, które mogłyby przemawiać za oddaleniem powództwa.
Usunięcie WIBOR z umowy kredytu – praktyczne kroki
Podsumowując powyższe, można powiedzieć, że usunięcie WIBOR z umowy kredytu obejmuje następujące kroki:
- skompletowanie dokumentacji bankowej
- wezwanie do zapłaty
- wniosek o zabezpieczenie (jeśli dotyczy)
- pozew
- rozprawa
- wyrok
- apelacja
- rozprawa apelacyjna
- wyrok II Instancji
Kancelaria Prawna Kraków – Pomoc
Unieważnienie kredytu złotówkowego jak również usunięcie WIBOR z umowy kredytu jest dzisiaj możliwe. Z jednej z prowadzonych przez nas spraw Sąd usunął WIBOR z umowy kredytu na czas procesu. Pokazuje się, że przynajmniej wstępnie Sąd musiał zgodzić się z naszą interpretacją, skoro uznał roszczenie za uprawdopodobnione.
Oczywiście do każdej sprawy należy podejść indywidualnie i ocenić zarówno treść samych dokumentów wręczonych przy podpisaniu umowy, jak i okoliczności jej zawarcia. Warto zatem skontaktować się kancelarią prawną, która zajmie się sprawą. Na spotkaniu omówimy szczegóły postępowania, jak również przysługujące roszczenia. Kontaktując się z nami możemy zapewnić, że dokonamy rzetelnej analizy i przedstawimy szanse postepowania. Poinformujemy Państwa także o ryzykach związanych z postępowaniem oraz łączących się z tym kosztów. Z pewnością nie będziemy obiecywać żadnych „gwarancji”, gdyż w tego typu sprawach takich dawać po prostu nie można. Możemy natomiast zagwarantować to, że damy z siebie wszystko, wykorzystując naszą wiedzę i doświadczenie, aby sprawę dla Państwa wygrać.
