Temat wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 15 czerwca 2023 r. był już przedmiotem jednego z artykułów na blogu naszej Kancelarii pt. „Obniżenie rat kredytu z WIBOR-em a wyrok TSUE C-287/22”. Należy jednak zauważyć, że przedmiotem wskazanego artykułu nie był „główny” wyrok wydany tamtego dnia przez TS UE, lecz drugi wyrok o sygn. akt C-287/22.
W niniejszym wpisie zostanie z kolei poruszone zagadnienie owego kluczowego wyroku TS UE z dnia 15 czerwca 2023 r., a mianowicie wyroku w sprawie o sygn. akt C-520/21. Wskazany wyrok był od wielu miesięcy oczekiwany niemalże przez wszystkich posiadaczy kredytów we frankach (CHF), zwłaszcza w kontekście udzielenia przez TS UE odpowiedzi na pytanie, czy w przypadku unieważnienia kredytu we frankach bank ma prawo żądać od kredytobiorcy wynagrodzenia za korzystanie z kapitału, która to kwestia była również przedmiotem artykułu pt. „Pozew o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z kapitału”.
Pytanie prejudycjalne sądu polskiego
Omówienie zapadłego orzeczenia wypada rozpocząć od wskazania, że Trybunał Sprawiedliwości UE rozpatrywał w nim pytanie prejudycjalne Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie, sprowadzające się w istocie do tego, czy w przypadku unieważnienia umowy kredytu frankowego (a zatem w przypadku wyeliminowania takiej umowy ze skutkiem wstecz z obrotu prawnego) strony takiej umowy kredytu mogą domagać się od siebie innych świadczeń niż wzajemny zwrot świadczeń pieniężnych zrealizowanych przez strony w ramach umowy. W świetle dotychczasowego orzecznictwa nie budziło już bowiem wątpliwości to, że skutkiem unieważnienia umowy kredytu frankowego był z jednej strony obowiązek kredytobiorcy dokonania na rzecz banku zwrotu wypłaconego kapitału, a z drugiej strony, zobowiązanie banku wobec frankowicza do zwrotu uiszczonych przez konsumenta rat kredytu, opłat, prowizji oraz składek na ubezpieczenie.
W szczególności, Sąd miał tutaj na myśli takie ewentualne świadczenia jak wynagrodzenie za korzystanie z kapitału, obowiązek waloryzacji zwracanego kapitału oraz obowiązek zwrotu kosztów obsługi umowy kredytu. Pytanie to dotyczyło zatem ewentualnych roszczeń obu stron umowy kredytu.
Należy podkreślić, że odpowiedź na te pytania miała szczególnie doniosłe znaczenie między innymi z tej perspektywy, że wiele banków już od jakiegoś czasu przystąpiło do składania pozwów przeciwko kredytobiorcom, w których domagają się od frankowiczów dodatkowych świadczeń takich jak między innymi wynagrodzenie za korzystanie z kapitału kredytu udostępnionego przez bank.
Wyrok TS UE z dnia 15.06.2023 r., C-520/21
Omawiając wyrok TS UE warto dla porządku zaznaczyć, że przed jego publikacją została wydana opinia Rzecznika Generalnego Anthon’ego Collinsa, w myśl które przepisy unijne, a konkretnie art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.U. 1993, L 95, s. 29) oraz zasady skuteczności, pewności prawa i proporcjonalności nie stoją na przeszkodzie temu, aby kredytobiorcy mogli się domagać od banków opisanych wyżej dodatkowych świadczeń wynikających z zawarcia nieważnej umowy kredytu hipotecznego we frankach. Jednocześnie, zdaniem Rzecznika Generalnego, te same przepisy stoją na przeszkodzie, aby banki mogły się domagać od kredytobiorców takich dodatkowych świadczeń.
Dnia 15 czerwca 2023 r. TS UE wydał wyrok, w którym podzielił powyższe stanowisko Rzecznika Generalnego. Zgodnie ze stanowiskiem TS UE zawartym w przedmiotowym orzeczeniu:
„Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem system ochrony ustanowiony na mocy dyrektywy 93/13 opiera się na założeniu, że konsument znajduje się w gorszym położeniu niż przedsiębiorca, zarówno pod względem możliwości negocjacyjnych, jak i ze względu na stopień poinformowania, i w związku z tym godzi on się na warunki umowy sporządzone uprzednio przez przedsiębiorcę, na których treść nie może mieć wpływu (wyrok z dnia 26 marca 2019 r., Abanca Corporación Bancaria i Bankia, C‑70/17 i C‑179/17, EU:C:2019:250, pkt 49 i przytoczone tam orzecznictwo). Ze względu na tego rodzaju gorsze położenie dyrektywa 93/13 zobowiązuje państwa członkowskie do ustanowienia mechanizmu zapewniającego, że wszelkie warunki umowne, które nie były indywidualnie negocjowane, mogą zostać poddane kontroli do celów oceny ich ewentualnie nieuczciwego charakteru.” (…) Poprzez pytanie prejudycjalne sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy w kontekście uznania umowy kredytu hipotecznego za nieważną w całości ze względu na to, że nie może ona dalej obowiązywać po usunięciu z niej nieuczciwych warunków, art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że:
– stoją one na przeszkodzie wykładni sądowej prawa krajowego, zgodnie z którą konsument ma prawo żądać od instytucji kredytowej rekompensaty wykraczającej poza zwrot miesięcznych rat i kosztów zapłaconych z tytułu wykonania tej umowy oraz poza zapłatę ustawowych odsetek za zwłokę od dnia wezwania do zapłaty, oraz
– stoją one na przeszkodzie wykładni sądowej prawa krajowego, zgodnie z którą instytucja kredytowa ma prawo żądać od konsumenta rekompensaty wykraczającej poza zwrot kapitału wypłaconego z tytułu wykonania tej umowy oraz poza zapłatę ustawowych odsetek za zwłokę od dnia wezwania do zapłaty.”
Skutki wyroku TS UE z dnia 15.06.2023 r., C-520/21
Konsekwencje wskazanego wyroku mogą być w zasadzie wyłącznie korzystne dla frankowiczów. W pierwszej kolejności, wydaje się, że wyrok TS UE nie tylko jednoznacznie przesądzi kierunek orzecznictwa polskich sądów powszechnych w sprawach z powództwa banków przeciwko kredytobiorcom o korzystanie z kapitału (w naszej ocenie sądy powinny oddalać te powództwa jako pozbawione podstaw prawnych), lecz także może doprowadzić do tego, że banki zaprzestaną w ogóle kierowania powództw przeciwko frankowiczom w tym zakresie. Jeżeli bowiem zaakceptujemy kierunek wyznaczony orzeczeniem TS UE, to raczej mało prawdopodobne jest to, aby banki decydowały się na dalsze masowe pozywanie frankowiczów, co wiąże się przecież dla nich z wysokimi kosztami postępowania (vide konieczność pokrycia kosztów sądowych, a w szczególności wysokiej opłaty od pozwu, jak również konieczność zapłaty na rzecz wygranego kredytobiorcy kosztów zastępstwa procesowego).
Dodatkowo, wielu ekspertów spodziewa się, że wydany przez TS UE wyrok może wpłynąć na banki w ten sposób, że będą one oferowały kredytobiorcom korzystniejsze propozycje ugodowe niż dotychczas. Propozycje przedstawiane w ostatnich miesiącach przez większość banków odbiegały bowiem najczęściej znacząco od tego, co frankowicze mogli „ugrać” w sytuacji, w której uzyskiwali unieważnienie umowy kredytu frankowego na podstawie prawomocnego wyroku sądu powszechnego.
Konsekwencją omawianego wyroku TS UE może być również kolejna fala pozwów ze strony tych kredytobiorców frankowych, którzy do tej pory nie decydowali się na złożenie pozwu o unieważnienie umowy kredytu we frankach z uwagi na ryzyko pozwania ich przez bank o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału lub też o zwrot wypłaconego kapitału z uwzględnieniem waloryzacji.
Wreszcie, jeżeli dojdzie do ogłoszenia upadłości Getin Noble Bank S.A., przedmiotowe orzeczenie TS UE może również zniechęcić syndyka przed występowaniem wobec kredytobiorców (w stosunku do których doszło do unieważnienia umowy kredytu we frankach) o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie z kapitału.
Kancelaria Prawa Gospodarczego Kraków – pomoc
Omówione powyżej orzeczenie TS UE stanowi niewątpliwie kolejny dobry argument dla osób posiadających kredyt we frankach, które zastanawiają się nad złożeniem pozwu o unieważnienie umowy kredytowej. Jeżeli są Państwo zainteresowani pomocą Kancelarii przy weryfikacji Państwa umowy kredytu frankowego, to mogą Państwo zwrócić się o pomoc do naszej Kancelarii. W tego typu sprawach warto bowiem skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika – adwokata czy radcy prawnego.
