15 czerwca 2023 r. był niezwykle energetyzującym dniem dla wszystkich zainteresowanych tematyką kredytów frankowych. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku w sprawie C-520/21 przesądził, że banki nie mają prawa żądać od konsumentów wynagrodzenia za korzystanie z kapitału w przypadku unieważnienia umowy kredytu we frankach. O tym orzeczeniu napiszemy jeszcze więcej na łamach niniejszego bloga. W dniu dzisiejszym chciałbym natomiast skupić się na drugim wyroku wydanym tego samego dnia. Mowa tu o sprawie C-287/22. Jego znaczenie jest nie mniej istotne dla frankowiczów składający pozwy o unieważnienie umowy, a co ważne może on posłużyć jako broń złotówkowiczom, próbującym usunąć WIBOR z umowy kredytu złotówkowego.
Spis treści
Wyrok TSUE z dnia 15 czerwca 2023 r. w sprawie C-287/22
Zgodnie z sentencją omawianego wyroku:
„Artykuł 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie orzecznictwu krajowemu, zgodnie z którym sąd krajowy może oddalić złożony przez konsumenta wniosek o zastosowanie środków tymczasowych mających na celu zawieszenie, w oczekiwaniu na ostateczne rozstrzygnięcie w przedmiocie unieważnienia zawartej przez tego konsumenta umowy kredytu ze względu na to, że owa umowa kredytu zawiera nieuczciwe warunki, spłaty rat miesięcznych należnych na podstawie wspomnianej umowy kredytu, w sytuacji gdy zastosowanie takich środków tymczasowych jest konieczne dla zapewnienia pełnej skuteczności tego orzeczenia.”
TSUE w uzasadnieniu wskazał, że potrzeba wydania środka zabezpieczającego istnieje szczególnie wtedy gdy istnieje ryzyko, że przez cały czas trwania postępowania sądowego (który może być znaczny) konsument byłby zobowiązany do ponoszenia wyższych kosztów na podstawie niedozwolonych postanowień umownych. Podkreślono także, że ochrona przyznana na gruncie dyrektywy 93/13/EWG ma zapewnić przywrócenie sytuacji prawnej i faktycznej, jaka istniałaby w braku zaistnienia nieuczciwego postanowienia umownego. Samo wydanie wyroku, bez udzielenia zabezpieczenia, tego celu nie realizuje, ponieważ po unieważnieniu umowy, konsument byłby zobowiązany do wytaczania odrębnego postępowania o zwrot niezasadnie zapłaconych kwot. Ma to znaczenie w szczególności wówczas, gdy kapitał udzielonego kredytu został spłacony. Co więcej, w sytuacji apelacji od wyroku, na etapie postepowania apelacyjnego nie ma możliwości rozszerzenia powództwa o dodatkowe kwoty płacone w trakcie tego postępowania. Wszystkie te argumenty prowadzą do wniosku, że przepisy o postępowaniu zabezpieczającym, a w szczególności pojęcie interesu prawnego nie może prowadzić od odmowy udzielenia konsumentowi ochrony prawnej.
Obniżenie rat kredytu z WIBOR-em
Wydaje się, że powyższe argumenty można również podnieść w sprawie o usunięcie WIBOR z umowy kredytu złotówkowego. Dotychczasowa praktyka wskazuje, że Sądy bardzo często oddalają wnioski o zabezpieczenie powództwa właśnie z uwagi na ich zdaniem „brak interesu prawnego w zabezpieczeniu”. Upraszczając sprawę, chodzi o to, że zdaniem sądów po wygranej sprawie o ustalenie, że WIBOR nie wiąże kredytobiorcy, będzie mogło dojść do rozliczenia dokonanych wpłat. W świetle najnowszego orzeczenia TSUE takie podejście jest jednak błędne. Konsument, jeżeli uprawdopodobni swoje roszczenie, powinien już na czas procesu otrzymać ochronę prawną, aby po pierwsze nie sankcjonować pobierania przez bank zawyżonych rat na podstawie nieważnej umowy kredytu złotówkowego, a po drugie aby uniknąć niepotrzebnego kolejnego procesu o zwrot nadpłat.
Zawieszenie płatności rat WIBOR
Analizując sprawy kredytów złotówkowych można też spotkać się z poglądem, że eliminacja postanowień dot. WIBOR prowadzi do nieważności całej umowy. Stanowisko to opiera się na założeniu, że uznanie postanowień do. WIBOR za niedozwolone prowadzi to tak dalekiej modyfikacji charakteru głównego przedmiotu umowy, że nie sposób uznać, aby mogła ona trwać nadal bez tych postanowień. To z kolei mogłoby oznaczać formułowanie roszczenia pozwu jako roszczenia o unieważnienie umowy. Konsekwentnie, mając na uwadze orzeczenie TSUE w sprawie C-287/22 można byłoby formułować żądanie jako wstrzymanie płatności rat kredytu z WIBOR-em. Byłoby to szczególnie uzasadnione wówczas, gdy kapitał kredytu został spłacony lub konsument znajduje się w trudnej sytuacji finansowej.
Wniosek o zabezpieczenie przed złożeniem pozwu
Wniosek o zabezpieczenie powództwa pozwala na obniżenie rat kredytu z WIBOR-em. Można go złożyć na każdym etapie postępowania, choć najczęściej jest on składany łącznie z pozwem. Istnieje przy tym możliwość złożenia go jeszcze przed wytoczeniem powództwa. Pozwala to niejako zweryfikować pogląd Sądu na kwestię uprawdopodobnienia roszczenia, czyli czy prima facie mamy rację i WIBOR konsumenta nie wiąże. Sam wniosek o zabezpieczenie wiąże się także z o wiele mniejszym ryzykiem kosztów procesu. Pozytywne zapatrywanie Sądu na kwestie samego uprawdopodobnienia roszczenia pozwala niejako przewidzieć prawdopodobny wynik postepowania. Spór w sprawie ma charakter co do zasady prawny i powinien być rozstrzygnięty w oparciu o dokumenty (umowa kredytu, regulamin itp.), które są również dołączane do wniosku o uzasadnienie. Trudno oczekiwać, aby na podstawie tych samych dokumentów Sąd zajął inne stanowisko w ramach postępowania zabezpieczającego i głównego. Warto zatem rozważyć tę drogę postępowania przed złożeniem pozwu.
Kredyty złotówkowe Kancelaria Kraków
Jakkolwiek banki co rusz w mediach informują, że pozwy złotówkowiczów to marginalny problem, wydaje się, że jest to robienie dobrej miny do złej gry. Do naszej Kancelarii zgłasza się coraz więcej osób z prośbą o analizę ich umowy, a więc temat na pewno jest żywy. Jeżeli również i Państwo, po przeczytaniu tego tekstu byliby zainteresowani weryfikacją ich sytuacji prawnej, zapraszamy do kontaktu.
