Od wielu lat rośnie w obrocie gospodarczym znacznie marki przedsiębiorstwa rozumianej jako jego oznaczenie wyróżniające go spośród innych uczestników gry rynkowej. W języku potocznym marka (oznaczenie) kojarzy się konsumentom najczęściej ze znakiem towarowym, a zatem charakterystycznym oznaczeniem (przeważnie słownym lub słowno-graficznym), które służy do odróżniania towarów lub usług konkretnego przedsiębiorstwa. Przedmiotem niniejszego artykułu będą najważniejsze informacje dotyczące procedury uzyskania prawa ochronnego na znak towarowy, przy czym należy zastrzec, że zostaną w nim omówione dwie procedury mające najczęściej zastosowanie w przypadku przedsiębiorców w Polsce, tj. procedura krajowa oraz procedura europejska.
Spis treści
Jakie są rodzaje znaków towarowych?
Omawiając procedurę rejestracji znaków towarowych warto rozpocząć od krótkiego omówienia pojęcia znaku towarowego. Najistotniejsze znaczenie z tej perspektywy na gruncie polskiego porządku prawnego (a ściślej ujmując na gruncie polskiej procedury rejestracji) posiada art. 120 ust. 1 i ust. 2 ustawy prawo własności przemysłowej z dnia 30 czerwca 2000 r. Dz. U. nr 2001, nr 49, poz. 508 ze zm. (dalej również jako: „p.w.p.”). Zgodnie z tym przepisem:
„Znakiem towarowym może być każde oznaczenie umożliwiające odróżnienie towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa oraz możliwe do przedstawienia w rejestrze znaków towarowych w sposób pozwalający na ustalenie jednoznacznego i dokładnego przedmiotu udzielonej ochrony. (ust. 1). Znakiem towarowym, w rozumieniu ust. 1, może być w szczególności wyraz, włącznie z nazwiskiem, rysunek, litera, cyfra, kolor, forma przestrzenna, w tym kształt towaru lub opakowania, a także dźwięk.”
Wskazana wyżej definicja oraz wyliczenie rodzajów oznaczeń mogących stanowić znak towarowy stanowią niewątpliwie podstawę oceny tego, czy dopuszczalne jest uzyskanie prawa ochronnego na znak towarowy na konkretne oznaczenie. Trzeba oczywiście przy tym pamiętać, że katalog zawarty w art. 120 ust. 2 p.w.p. ma charakter otwarty. W praktyce jednak zdecydowanie dominują następujące rodzaje znaków towarowych:
- słowne
- graficzne
- słowno-graficzne (oznaczenie zawierające zarówno słowa czy litery, jak i elementy graficzne)
Należy również pamiętać, że każde oznaczenie, które przedsiębiorca zamierza zarejestrować jako znak towarowy, powinno być zmysłowo postrzegalne. Jak podkreśla się w tym kontekście w literaturze prawniczej:
„Znak towarowy musi mieć postać zmysłowo postrzegalnego oznaczenia (R. Skubisz, Prawo znaków towarowych, s. 3; tenże, Zdolność odróżniająca, s. 112). Wykluczyć zatem należy możliwość uznania za oznaczenie takich kategorii, które nie posiadają cechy zmysłowej postrzegalności, np. idei, pojęć, koncepcji (W. Włodarczyk, Zdolność, s. 54; zob. wyr. TS z 25.1.2007 r. w sprawie Dyson Ltd v. Registrar of Trade Marks, C-321/03, ECLI:EU:C:2007:51, w którym TSUE uznał w pkt 28, że przedmiot zgłoszenia stanowiący w rzeczywistości zwykłą właściwość omawianego towaru, nie może zostać uznany za „oznaczenie” w rozumieniu art. 2 dyrektywy 89/204/EWG, obecnie art. 3 dyrektywy 2015/2436; w postępowaniu głównym chodziło o przedmiot zgłoszenia w postaci przezroczystej obudowy odkurzacza). Wniosku tego nie zmienia okoliczność, że katalog oznaczeń mogących stanowić znak towarowy w art. 120 ust. 2 PrWłPrzem jest katalogiem otwartym; wszystkie zresztą rodzaje oznaczeń wskazane w tym przykładowym katalogu dotyczą postaci zmysłowo postrzegalnych. Nie jest natomiast ograniczony katalog zmysłów, którymi oznaczenie może być postrzegane.” (Ł. Żelechowski w: K. Osajda i Ł. Żelechowski red., Prawo własności przemysłowej. Komentarz, Warszawa 2021, SIP Legalis, komentarz do art. 120 p.w.p.).
Jaki znak towarowy najłatwiej zarejestrować?
W ramach naszej dotychczasowej działalności zawodowej często spotykaliśmy się z pytaniem ze strony Klientów, czy któryś rodzaj znaku towarowego jest „najlepszy” dla nich w tym znaczeniu, że np. posiada największą zdolność odróżniającą lub też najłatwiej jest go zarejestrować (tj. istnieje najniższe prawdopodobieństwo wniesienia sprzeciwu wobec konkretnej rejestracji). Oczywiście odpowiedź na powyższe pytania nie jest prosta i jednoznaczna, jednakże można wskazać w tym kontekście na pewne prawidłowości.
Mianowicie, im bardziej skomplikowany (złożony) jest dany znak towarowy, tym, co do zasady, większa jest jego zdolność odróżniająca (dotycząca danych towarów lub usług), a co za tym idzie, tym mniejsza jest szansa, że podmiot trzeci złoży skutecznie sprzeciw wobec zgłoszenia znaku towarowego. Inaczej mówiąc, im większą moc odróżniającą posiada oznaczenie, tym bardziej prawdopodobne jest to, że właściwy urząd dokona rejestracji znaku towarowego na rzecz zgłaszającego. Stąd też, w praktyce jednymi z częściej zastrzeganych oznaczeń są oznaczenia słowno-graficzne.
Jednocześnie, im bardziej złożony jest znak towarowy, tym mniejsza jest szansa, że podmiot trzeci dopuści się naruszenia konkretnego prawa ochronnego na znak towarowy. Temat naruszenia znaku towarowego został szerzej omówiony w innym artykule na blogu naszej Kancelarii pt. „Naruszenie znaku towarowego”.
Rejestracja znaku towarowego w Polsce (procedura krajowa)
Jeżeli przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą głównie (lub też w przeważającym zakresie) na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, a jednocześnie nie planuje w przewidywalnej przyszłości kierować swoich towarów lub usług przez siebie świadczonych do podmiotów z państw trzecich, to najczęściej decyduje się on na dokonanie zgłoszenia w ramach tzw. procedury krajowej, która stanowi postępowanie prowadzone przez Urzędem Patentowym RP („UPRP”). Skutkiem pozytywnego rozpatrzenia zgłoszenia o rejestrację znaku towarowego przez UPRP jest powstanie po stronie zgłaszającego prawa ochronnego na znak towarowy. Zgodnie z art. 153 p.w.p. na skutek udzielenia takiego prawa ochronnego uprawniony uzyskuje prawo wyłącznego używania znaku towarowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.
Jeśli chodzi o formę zgłoszenia znaku towarowego do UPRP, to podanie o udzielenie prawa ochronnego trzeba złożyć w formie papierowej w siedzibie Urzędu Patentowego, wysłać listem lub faksem. Trzeba przy tym zaznaczyć, że możliwe jest także złożenie takiego podania poprzez elektroniczną platformę usług administracji publicznej (ePUAP) i opatrzenie go elektronicznym podpisem. Stosowne formularze zgłoszeniowe są dostępne na stronach internetowych Urzędu Patentowego RP.
Należy pamiętać, że każde zgłoszenie może dotyczyć wyłącznie jednego znaku, a dokonując zgłoszenia trzeba umieścić w nim obligatoryjnie następujące elementy: określenie znaku towarowego, wykaz towarów lub usług dla których oznaczenie (zgodnie z tzw. klasyfikacją nicejską) jest zgłaszane oraz wskazanie danych podmiotu zgłaszającego.
Dokonując rejestracji wnieść opłatę za zgłoszenie, której kwota uzależniona jest od liczby zgłaszanych klas. W przypadku zgłoszenia oznaczenia dla wyłącznie 1 klasy towarów (usług) opłata wynosi 450 zł. Każda kolejna klasa to dodatkowa opłata w wysokości 120 zł, stąd też wybranie 2 klas to koszt 570 zł, 3 klas to 690 zł etc. Jeżeli zgłoszenie dokonywane jest drogą elektroniczną, to wtedy opłata za pierwszą klasę jest niższa i wynosi 400 zł.
Jeżeli dokonując zgłoszenia UPRP nie stwierdzi przeszkód rejestracyjnych, to informacja o zgłoszeniu zostaje ogłoszona w Biuletynie Urzędu Patentowego (BUP). Kolejno, w ciągu 3 następnych miesięcy, osoby trzecie mogą wnieść sprzeciw wobec tego zgłoszenia, co powoduje rozpoczęcie tzw. postępowania sprzeciwowego. Jeżeli sprzeciw nie wpłynął lub postępowanie zakończyło się po myśli wnioskującego o rejestrację, to wtedy na znak towarowy zostanie udzielone prawo ochronne.
Należy pamiętać, że zgodnie z art. 147 ust. 2 p.w.p. decyzja o udzieleniu prawa ochronnego wydawana przez Urząd Patentowy RP ma charakter warunkowy. Zgodnie bowiem z tym przepisem:
„Udzielenie prawa ochronnego następuje pod warunkiem uiszczenia opłaty za dziesięcioletni okres ochrony. W razie nieuiszczenia opłaty w wyznaczonym terminie Urząd Patentowy stwierdza wygaśnięcie decyzji o udzieleniu prawa ochronnego.”
Opłata za pierwszy dziesięcioletni okres ochrony wynosi 400 zł od każdej wybranej przez zgłaszającego klasy towarów. Jeżeli przedsiębiorca będzie chciał przedłużyć ochronę na kolejne okresy, to wtedy konieczne będzie ponowienie przedmiotowej opłaty.
Trzeba również pamiętać, że informacja o udzieleniu prawa ochronnego jest publikowana w Wiadomościach Urzędu Patentowego (WUP), co wiąże się z koniecznością uiszczenia dodatkowej opłaty w wysokości 90 zł.
Rejestracja europejskiego znaku towarowego (procedura europejska)
Drugą z często stosowanych obecnie procedur rejestracji jest procedura europejska w ramach której dokonuje się zgłoszenia znaku towarowego do Europejskiego Urzędu ds. Własności Intelektualnej (EUIPO). Atrakcyjność tej procedury wiąże się przede wszystkim z tym, że przy pomocy jednego zgłoszenia (a zatem w ramach jednej procedury) zgłaszający może uzyskać ochronę swojego znaku towarowego na terytorium wszystkich krajów Unii Europejskiej.
Procedura europejska jest podobna do procedury krajowej, jednakże pomiędzy nimi istnieją pewne różnice. Mianowicie, przy dokonywaniu zgłoszenia europejskiego znaku towarowego do wniosku dołącza się opłatę, która stanowi koszt zgłoszenia znaku towarowego oraz koszt jego ochrony przez okres 10 lat. Tym samym, w przypadku tej procedury nie ma podziału na opłaty „za zgłoszenie” i „za okres ochronny” jak ma to miejsce w procedurze przed UPRP.
W przypadku zgłoszenia znaku dla jednej klasy towarów opłata (za zgłoszenie i 10-letni okres ochronny) wyniesie 850 EURO. Dla dwóch klas: 900,00 EURO, a dla trzech klas: 1050,00 EURO (za trzecią i każdą kolejną klasę ujętą w zgłoszeniu należy dopłacić 150,00 EURO).
Zgłoszenia znaku towarowego w procedurze europejskiej można dokonać albo metodą tradycyjną (w formie papierowego wniosku wysyłanego na adres siedziby EUIPO) albo też korzystając z elektronicznego formularza dostępnego na stronie internetowej EUIPO.
Obie procedury (tj. krajowa i europejska) trwają zazwyczaj od kilku miesięcy do około roku, z tym zastrzeżeniem, że jeżeli w toku sprawy zostanie zgłoszony sprzeciw albo też zgłoszenie posiada braki, to wtedy czas trwania procedury ulega znacznemu wydłużeniu.
Kancelaria Prawa Gospodarczego Kraków – pomoc
Dokonując zgłoszenia znaku towarowego należy pamiętać o spełnieniu wymagań przewidzianych przepisami prawa dla wybranej przez przedsiębiorcy procedury zgłoszenia (w przypadku polskich przedsiębiorców jest to najczęściej procedura krajowa lub europejska). Co ważne, należy pamiętać, że zgłoszenie powoduje wszczęcie procedury administracyjnej, w ramach której osoby trzecie mogą złożyć sprzeciw wobec zgłoszenia, co powoduje znaczące wydłużenie procedury zgłoszenia i wiąże się często z istotnym zwiększeniem kosztów rejestracji. Stąd też, przy dokonywaniu zgłoszenia, warto skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika, w szczególności adwokata lub radcy prawnego.
