Do Sejmu wpłynął rządowy projekt ustawy o konsumenckiej pożyczce lombardowej. Ustawa ta ma celu w zamyśle jej twórców uregulować rynek pożyczek lombardowych. Regulacja ta, o ile wejdzie w życie w takim kształcie jak jest to opisane w projekcie wywróci do góry nogami świat przedsiębiorców prowadzących lombardy. Poniższy tekst ma za zadanie przybliżyć najważniejsze punkty projektowanych zmian.
Tekst jest pisany dnia 4 kwietnia 2023 r., tak więc ostateczny kształt regulacji może się różnić od omawianego projektu.
Spis treści
Ustawa o działalności lombardowej – projekt
Projekt nowej ustawy lombardowej wpłynął do Sejmu 3 marca 2023 r. Obecnie trwają nad nim prace w komisjach. Pierwotny kształt regulacji może jeszcze oczywiście ulec zmianie, ale mając na uwadze doniesienia medialne płynące z samego rządu jak i z Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów istota przepisów zostanie raczej zachowana. Ewentualne modyfikacje będę zatem dotyczyły kwestii raczej technicznych.
Umowa konsumenckiej pożyczki lombardowej
Projekt zakłada wprowadzenie definicji umowy konsumenckiej pożyczki lombardowej. Zgodnie z art. 3 pkt 4 projektu jest to
„umowa, na podstawie której przedsiębiorca zobowiązuje się oddać do dyspozycji konsumenta środki pieniężne, a konsument zobowiązuje się do zapłaty całkowitej kwoty do spłaty w oznaczonym terminie oraz do ustanowienia zabezpieczenia lombardowego”
Zabezpieczenie lombardowe to natomiast:
„zabezpieczenie wykonania umowy konsumenckiej pożyczki lombardowej, polegające na ograniczeniu prawa do dysponowania przedmiotem zabezpieczenia przez konsumenta, w szczególności przez:
a) przeniesienie przez konsumenta własności przedmiotu tego zabezpieczenia na przedsiębiorcę zawierającego tę umowę,
b) zobowiązanie konsumenta do przeniesienia własności przedmiotu tego zabezpieczenia na przedsiębiorcę zawierającego tę umowę – w przypadku braku zapłaty całkowitej kwoty do spłaty w terminie
c) upoważnienie przedsiębiorcy zawierającego tę umowę do sprzedaży przedmiotu zabezpieczenia lombardowego – w przypadku braku zapłaty całkowitej kwoty do spłaty w terminie,
d) ustanowienie zastawu na rzecz przedsiębiorcy zawierającego tę umowę”
Umowa zdefiniowana powyżej będzie mogła być zawierana jedynie przez przedsiębiorców wykonujących działalność lombardową. Aby uniknąć obchodzenia przepisów, ustawa zawiera postanowienia nakazujące badać cel zawieranej umowy (bądź kilku powiązanych ze sobą umów) i jeżeli jest on zbieżny z definicją konsumenckiej pożyczki lombardowej, obowiązywać ma domniemanie, że strony zawarły właśnie taką umowę.
Umowa powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności (na okres nie krótszy niż 7 dni) i zgodnie z nową regulacją będzie musiała spełnić szereg wymogów informacyjnych, takich jak np. informacja p sposobie sprzedaży zabezpieczenia lombardowego czy tez procedurze i zasadach rozpatrywania reklamacji.
Wcześniejsza spłata pożyczki lombardowej
W przypadku, gdy konsument spłaci pożyczkę przed terminem, koszty udzielenia pożyczki będą ulegały proporcjonalnemu obniżeniu o kwotę równą pozostałym kosztom przypadającym za okres, o który skrócono okres, na jaki ta pożyczka została udzielona, chociażby konsument poniósł je przed spłatą. Kwotę obniżenia będzie należało obliczyć według wzoru zawartego w ustawie.
Maksymalne koszty pozaodsetkowe
Ustawa będzie regulować również maksymalną wysokość kosztów pozaodsetkowych, którymi będzie można obciążyć klientów lombardu. Będą one liczone według poniższego wzoru
„MPKPL ≤ (KPL × 10%) + (KPL× n/R × 10%)
w którym poszczególne symbole oznaczają:
MPKPL – maksymalna wysokość pozaodsetkowych kosztów konsumenckiej pożyczki
lombardowej,
KPL – kwota konsumenckiej pożyczki lombardowej,
n – okres spłaty wyrażony w dniach,
R – liczbę dni w roku”
Koszty pozaodsetkowe nie będą mogły także przekroczyć 45% kwoty konsumenckiej pożyczki lombardowej. Same odsetki są natomiast limitowane standardowo wysokością maksymalnych odsetek, określoną w kodeksie cywilnym. Zastrzeżenie odsetek w wyższej wysokości lub pozaodsetkowych kosztów większych niż 45% kwoty pożyczki będzie prowadziło do sankcji darmowej pożyczki, czyli że klient będzie obowiązany do zwrotu jedynie kapitału pożyczki, a jeżeli zwrócił kwotę wyższą, będzie mógł domagać się zwrotu nadwyżki.
Sprzedaż przedmiotu zabezpieczenia lombardowego
Po upływie terminu spłaty pożyczki, przedmiot zabezpieczenia może być sprzedany najwcześniej po upływie 30 dni. Jest to czas gdy konsument może jeszcze pożyczkę spłacić i odzyskać przedmiot zabezpieczenia. Oferta sprzedaży nie może być dokonana później niż po upływie 60 dni do dnia terminu spłaty pożyczki. Sprzedaż powinna być dokonana za pomocą aukcji elektronicznej, chyba że wartość przedmiotu zabezpieczenia nie przekracza 500 zł. Czas trwania aukcji nie może być krótszy niż 14 dni. Cena wywoławcza powinna być równa szacunkowej wartości przedmiotu zabezpieczenia lombardowego, ustalonego w umowie konsumenckiej. W sytuacji, gdy kwota do zapłaty przez konsumenta przekracza tę szacunkową wartość, wówczas to wartość tej kwoty stanowi cenę wywoławczą. Jeżeli przedmiot zabezpieczenia nie zostanie sprzedany w ramach pierwszej aukcji, przedsiębiorca ma obowiązek przeprowadzenia drugiej aukcji, w której cena wywoławcza nie może być niższa niż 90% ceny wywoławczej z aukcji pierwszej. Dopiero, gdy sprzedaż nie dojdzie do skutku w ramach drugiej aukcji, przedsiębiorca może sprzedać przedmiot przez przeprowadzania dodatkowej aukcji.
Zwrot nadwyżki ze sprzedaży
Jedną z największych nowości jest obowiązek zwrotu przez przedsiębiorcę konsumentowi nadwyżki, stanowiącej różnicę pomiędzy otrzymaną ceną ze sprzedaży zabezpieczenia a całkowitą kwotą do zapłaty przez konsumenta. Nadwyżka ta może być pomniejszona na podstawie porozumienia z konsumentem, ale o nie więcej niż 20% nadwyżki. Kwota pomniejszenia nie jest wliczana do całkowitego kosztu konsumenckiej pożyczki lombardowej.
Działalność lombardowa
Zgodnie z nową regulacją, działalność lombardowa będzie mogła być prowadzona wyłącznie w formie spółki z o.o. lub spółki akcyjnej o kapitale zakładowym nie mniejszym niż 50.000,00 zł, pokrytym wyłącznie wkładem pieniężnym, przy czym środki na pokrycie tego kapitału nie mogą pochodzić z kredytu, pożyczki, emisji obligacji lub ze źródeł nieudokumentowanych. Firma spółki będzie mogła zawierać oznaczenie „lombard”, które to oznaczenie nie będzie mogło być stosowane przez przedsiębiorców nie wykonujących działalności lombardowej.
Prowadzenie działalności lombardowej będzie podlegało wpisowi do rejestru prowadzonego przez Komisję Nadzoru Finansowego. Przedsiębiorca będzie miał obowiązek aktualizacji dokonanego wpisu a także informowania KNF o zamiarze zakończenia lub zawieszenia działalności lombardowej, wskazując termin zakończenia lub zawieszenia tej działalności. Wniosek o wpis podlegać ma opłacie w kwocie 600 zł a wniosek o zmianę wpisu – 200 zł.
Projekt ustawy zakłada, że prowadzenie działalności lombardowej bez wpisu do rejestru będzie możliwe przez okres 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy. Jeżeli w tym czasie zostanie złożony wniosek o wpis do rejestru, prowadzenie działalności bez wpisu będzie możliwe nawet po tym czasie, oczywiście tylko do czasu prawomocnego rozpatrzenia wniosku o wpis.
Reklama działalności lombardowej
Ustawodawca zamierza wprowadzić także ograniczenia w zakresie reklamy działalności lombardowej. Będzie ona mogła być prowadzona jedynie wówczas, gdy będzie zawierała komunikat wyraźnie wskazujący na charakter wykonywanej działalności. Z treści reklamy musi zatem wyraźnie wynikać, ze chodzi o działalność lombardową, a konsument będzie zawierał z przedsiębiorca umowę pożyczki lombardowej.
Odpowiedzialność za naruszenie ustawy o konsumenckiej pożyczce lombardowej
Projekt ustawy zakłada przyznanie Inspekcji Handlowej kompetencji do kontroli przestrzegania przez przedsiębiorców przepisów ustawy. Przepisy karne przewidują jako sankcję karę grzywny, która będzie orzekana w trybie przepisów kodeksu postepowania w sprawach o wykroczenia. Oskarżycielem będzie zatem co do zasady Inspekcja Handlowa.
Projekt ustawy przewiduje następujące kary:
- zawieranie umowy pożyczki lombardowej lub sprzedaż zabezpieczenia lombardowego bez wymaganego wpisu do rejestru – kara grzywny do 500.000,00 zł;
- prowadzenie reklamy działalności lombardowej z naruszeniem przepisów ustawy – kara grzywny do 50.000,00 zł;
- dokonywanie sprzedaży przedmiotu zabezpieczenia lombardowego bez przeprowadzenia dwóch aukcji – kara grzywny do 100.000,00 zł;
- określanie ceny wywoławczej z naruszeniem przepisów ustawy – kara grzywny do 100.000,00 zł;
- brak zwroty konsumentowi nadwyżki z otrzymanej ceny sprzedaży lub zwrot z naruszeniem przepisów ustawy – kara grzywny do 100.000,00 zł.
Mając na uwadze ilość zawieranych umów, w przypadku wykazania podczas kontroli naruszenia przepisów, kwalifikacja czynu będzie zapewne przyjmowała kształt czynu ciągłego.
Warto przy tym zaznaczyć, że o ile ustawa (przynajmniej na dzień pisania niniejszego tekstu) przewiduje wyłącznie kary w postaci grzywny, to brak zapłaty takiej grzywny może skutkować zamianą przez sąd kary grzywny na karę pozbawienia wolności. Jako przelicznik przyjmuje się, że jeden dzień pozbawienia wolności równy jest karze grzywny w kwocie od 20 do 4.000 zł. Ponieważ przepisy nie przewidują za naruszenie ustawy kary pozbawienia wolności, górna granica kary zastępczej nie może wynieść więcej niż 6 miesięcy pozbawienia wolności.
Nowa Ustawa Lombardowa Pomoc
Ustawa o działalności lombardowej jak potocznie była określana ustawa o konsumenckiej pożyczce lombardowej stawie wiele nowych wyzwań przed przedsiębiorcami prowadzącymi lombard. Brak wykonania nowych obowiązków jest zagrożony bardzo wysokimi sankcjami pieniężnymi. Dodatkowe trudności rodzi fakt, że przepisy są napisane w dosyć skomplikowany sposób i zawierają wiele wątpliwości interpretacyjnych.
